17. Y.Y. Osmanlı Devleti Nasuhpaşa ant.(Osmanlı-İran) 1611; Osmanlı D. İran’dan aldığı yerleri geri vermiştir, doğuda ilk kez toprak kaybedilmiştir. Kasr-ı Şirin ant. (Osm.-İran) 1639; Bugünkü Türkiye-İran sınırı büyük ölçüde bu antlaşmayla çizilmiştir. Haçova Meydan savaşı (Osm-Avusturya) 1596; Osmanlı’nın kazandığı son meydan savaşıdır. Zitvatoruk Antlaşması (Osm-Avu) 1606; 1533 İstanbul antlaşmasıyla protokolde Osmanlı sadrazamına denk sayılan Avusturya kralı artık padişaha denk sayıldı. Bu antlaşma Osmanlının Avusturya üzerindeki üstünlüğünü sona erdirmiştir. Vasvar ant. 1664 (Osm-Avus); Osmanlı Avusturya’dan son kez toprak almıştır.(Uyvar) 2. Viyana kuşatması 1683 sebepleri; *Avusturya’nın Macarlara dinî özgürlük tanımaması ve ağır vergiler alması(yardım istemeleri) *Merzifonlu K. Mustafa paşanın meşhur olmak isteği, *Avrupa’daki son muhkem kalenin de alınması düşüncesi Osmanlının yenilmesinin sebepleri; *yardımcı kuvvetlerin görevini yapmaması *savaşın uzaması *Merzifonlunun başarı kazanmasını istemeyen ordu komutanlarının işi ağırdan alması *haçlı kuvvetlerinin Avusturya’nın yardımına gelmesi... Türklerin yenilmesiyle Avrupa’dan Türkleri atmak için Kutsal ittifak (haçlı birliği) oluşturuldu. Avusturya,Lehistan,Venedik,Malta ve Rusya bu ittifakı oluşturdu. Osm. Ağır bir yenilgi aldı Karlofça Antlaşması (1699) ile; Macaristan, Erdel ve Hırvatistan'ın bir bölümü Avusturya'ya, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere, Podolya ve Ukrayna, Lehistan'a verildi. Karlofça Antlaşmasından bir yıl sonra ise Rusya ile İstanbul Antlaşması yapıldı (1700). Bu antlaşmaya göre ise; Azak ve çevresindeki kaleler Ruslara verilecek, Rusya İstanbul'da sürekli elçi bulundurabilecekti. Osmanlı ilk kez toprak kaybetmiş, gerileme dönemine girmiş, savunmaya çekilmiş(gerileme 1921 Sakarya savaşına kadar sürmüştür), Avrupa’da ve Karadeniz’deki gücünü kaybetmiştir. Bu yenilgiyle Osm. Avrupa’nın kendini geçtiğini anlamış, ıslahat hareketlerinde Avrupa’dan yararlanmaya başlamıştır. Hotin ant. 1621 Osm-Lehistan(Polonya) Bucaş Antlaşması Osm-Leh 1672-76 Osmanlının son kez toprak kazandığı antlaşmadır.(Podolya) Girit adasının alınması 1669(Osm-Venedik) Denizlerde alınan son yerdir. En uzun kuşatmadır. İç İsyanlar, İstanbul, Anadolu(Celalî, Eyalet isyanları. Sebepleri; *Merkezi otoritenin zayıflaması *Yeniçeri ocağının ve tımar sisteminin bozulması * Başkentte ve taşradaki devlet görevlilerinin, kendi çıkarlarını gözetmesi, *Vergilerin toplanmasında ortaya çıkan aksaklıklar, *Uzun süren savaşlar sonucu ülke ekonomisinin bozulması… İsyanların sonuçları; * Devlet otoritesi ve devlete olan güven büyük ölçüde sarsıldı. Değerli birçok devlet adamı, yok yere hayatını kaybetti. Anadolu'da güvenliğin bozulması sonucu çiftçiler topraklarını terk ederek şehir merkezlerine göç ettiler. *Devletin ekonomisi bozuldu. Ülkeyi yönetenler ayaklanmaların nedenlerini yok etmek yerine ayaklanmaları bastırmakla yetindiler. 17. Yüzyıl Yenilik hareketleri(ıslahatlar) Özellikleri; 16. YY örnek alınmış, mevcut düzen korunmaya çalışılmış, ıslahatlar kişilere bağlı kalmış, Avrupa’daki gelişmeler görülmemiştir. Genç Osman; Yeniçeri ocağını kaldırmak, başkenti Anadolu’ya taşımak, Şeyhülislamın yetkilerini kısmak, Padişahların Türk eşler alması. Düşünceleri duyulunca öldürülmüştür. 4. Murat; Halka iyi davranmayan yöneticileri cezalandırdı, yeniçeri ocağını disiplin altına soktu, içkiyi ve tütünü yasakladı, Anadolu isyanlarını bastırdı, israfı azaltıp maliyeyi düzeltti. Tarhuncu Ahmet Paşa(4.Mehmet’in sadrazamı); İlk kez bir sonraki senenin bütçesini hazırlamıştır. İsrafı kısmış, devlet kadrolarını azaltmıştır. Köprülü Mehmet Paşa şu şartlarla sadrazamlığı kabul etmiştir. *kimse işine karışmayacak *istediği kişileri görevden alacak, istediğini atayacak *hakkındaki şikayetler dinlenmeyecektir. Orduda disiplini sağladı, suçlu devlet adamlarını cezalandırdı, maliyeyi düzeltti, gelir-gider dengesini sağladı, Venediklileri yenerek Çanakkale boğazını tehlikeden kurtardı. Fazıl Ahmet paşa; bütçeyi düzene soktu, Uyvar kalesini, Girit’i aldı, Lehistan’ı yendi. Bu ıslahat hareketleri kalıcı olmamış, devletin gerilemesini yavaşlatmıştır. Rusların tarihî amaçları: Sıcak denizlere inmek; Karadeniz’i alarak Akdeniz’e, Baltık Deniz’ini alarak okyanuslara açılmak. Panislavizm; Slavları birleştirerek hakimiyetine almak. Osmanlının 18. YY’da amacı Karlofça ile kaybettiği yerleri geri almaktır. Prut ant. Osm-Rusya 1711(okuyunuz); Kaybettiği yerleri geri alma inancı gelişti. Pasarofça ant. Osm-Avusturya 1718(oku) Belgrad ant. Osm-Avusturya, Belgrad ant. Osm-Rusya 1739; Osmanlının imzaladığı son başarılı antlaşmalardır. Avusturya’dan Pasarofça ile aldığı yerler geri alındı, Ruslar Kırımdan çıkarıldı. Karadeniz’de donanma bulundurmayacaktı. Bu antlaşmalarda Fransa Osmanlının yanında yer aldı. Karşılığında kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.1740 Küçük Kaynarca ant. 1774 Osm-Rusya, Doğu ve batı cephesinde yenilen Osm. Çeşmede donanması yok edilince ağır şartlarla ant. Yaptı.Buna göre; Kırım'a bağımsızlık verilecek, Rusya Karadeniz'de donanma bulundurabilecek, ticaret gemileri ise boğazlardan serbestçe geçebilecek, Eflâk, Boğdan ve Basarabya Osmanlı Devleti'ne geri verilecek, Rusya, Osmanlı yönetiminde bulunan Ortodoksların haklarını koruyabilecekti. Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin imzaladığı şartları en ağır antlaşmalardan biridir. Bu antlaşma ile, ilk defa halkı Müslüman olan bir ülke (Kırım), devletten ayrılıyordu. Yine bu antlaşmayla Ruslar Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışma hakkını elde etmiş oluyorlardı. Boğazlar ise Rus tehdidi altına giriyordu. Ruslar 1783’te Kırımı aldılar. Avusturya’yla Osmanlıyı paylaşmak için anlaştılar. Osm. Yenildi.Fransız ihtilalinden etkilenen Av. Barış yapmak zorunda kaldı.1791 Ziştovi Antlaşması'na göre Avusturya, ele geçirdiği toprakları geri verecek ve Rusya'ya yardım etmeyecekti. Savaşta yalnız kalan Rusya da Osmanlı devleti ile 1792'de Yaş Antlaşması'nı imzaladı. Bu antlaşma ile, Dinyester nehri iki ülke arasında sınır olacaktı. Kırım'ı kurtarmak için başlatılan savaşta başarılı olunamadığı gibi yeni yerler de kaybedildi. İran’la Osm. Arasında 1746 yılında Kasr-ı Şirin ant. Esaslarına göre bir antlaşma yapıldı. Bu tarihten sonra günümüze kadar süren barış dönemi başlamıştır. 18. YY Yenileşme hareketleri; Avrupa’dan bilim, teknik ve askerlik alanında geri olduğumuz anlaşılmıştır. Batının bilim ve tekniğinden yararlanılmış ancak çıkarları zarar gören yeniçerilerin ve din adamlarının direnmesi yüzünden istenilen sonuç alınamamıştır. Lale Devri(1718-1730):Padişah 3. Ahmet, sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim paşa Birçok saray, köşk, çeşme, eğlence yerleri açılmış, bahçeler değerli bir süs bitkisi olan laleler ile bezenmişti. İbrahim Paşanın da destekleriyle, Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika ülkemizde ilk Türk matbaasını kurdular (1727). Kurulan bu ilk matbaada, dinî kitaplar dışındaki eserler basılmaya başlandı. Yalova'da kâğıt, İstanbul'da da kumaş fabrikası açıldı. yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü kuruldu. Çinicilik geliştirildi. İlk kez çiçek aşısı uygulandı. Viyana, Paris gibi Avrupa'nın önemli başkentlerine elçiler gönderildi. Eğlenceye ve yeniliklere duyulan tepki sonucu Patrona Halil isyanıyla bu dönem bitti. Islahat hareketleri; Osmanlı Devleti'nde ülkenin yönetim, ekonomi ve askerî alanlardaki aksaklıklarını gidermek için yapılan düzenleme ve iyileştirmelerdir. 1.Mahmut; subay yetiştirmek için mühendishane açtı, Humbaracı ve topçu ocağını geliştirdi, orduda alay,tabur ve bölük teşkilatı kurdu. 3. Mustafa; Macar asıllı Baron do Tot'u İstanbul'a getirterek, yeni bir topçu birliği kurulmasını sağladı, sürat topçuları 3.Mustafa; deniz subayı yetiştirmek amacıyla Haliçte Deniz Mühendishane’si açıldı. 1. Abdulhamit; yeni bir donanma kuruldu, topçu ocaklarını geliştirdi, topçu sayısını arttırdı, subay yetiştirmek için İstihkâm okulu açıldı, yeniçeriler sayıldı, tımar gözden geçirildi, tershaneler açıldı. 3. Selim (NİZAM-I CEDİD); Avrupai tarzda yeni bir ordu kurdu(Nizam-ı Cedid), bu ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için İrad-ı Cedid adında hazine kuruldu. Avrupa’nın önemli başkentlerine sürekli elçilikler açıldı, yerli malları teşvik edildi, paranın değeri korunmaya çalışıldı, ilmiye sınıfının ıslahı için kanunlar çıkarıldı, haksız kazancın önüne geçmeye çalıştı, Kabakçı Mustafa önderliğinde çıkan isyanla bütün yenilikler kaldırıldı.1807 Fransız İhtilali ve etkileri, sebepleri; *halkın soylular, rahipler,burjuvalar ve köylüler olarak sınıflara ayrılması *krallık rejiminin baskısı,ağır vergiler toplaması, *İngiltere’deki meşrutî hareketlerin etkisi, *Amerika’da yayınlanan özgürlük bildirgesinin etkisi, *uzun süren savaşların etkisi,ekonominin bozulması. 1789 Fransız İhtilali sonuçları, İnsan hakları bildirgesi yayınlandı, *Milliyetçilik,hürriyet,eşitlik,adalet ve kardeşlik gibi kavramlar yayıldı, *Milliyetçilik fikrinin etkisiyle imparatorluklar yıkılarak millî devletler kurulmaya başladı, *krallıklar yıkılarak demokratik rejimler kuruldu. *Osm. Devletinde ise azınlıkların ayaklanıp bağımsız olmalarıyla sonuçlandı. Sırp İsyanı; İlk isyan eden millet Sırplardır. Sebepleri; Yeniçeri ağalarının buradaki halka iyi davranmaması, *sırp topraklarının savaş alanı olarak kullanılması, *milliyetçilik akımının etkisi, *Avrupalı devletlerin kışkırtmaları. Sonuçları; 1812 Bükreş ant. İle bazı ayrıcalıklar verildi, 1829 Edirne ant. İle iç işlerinde serbest oldular, 1878 Berlin ant. İle tam bağımsız oldular. Yunan İsyanı; sebepleri; Milliyetçilik akımı etkisi, *Bizans’ı yeniden kurmak için kurdukları Etniki Eterya cemiyetinin çalışmaları, *diğer devletlerin kışkırtması ve desteği. Sonucu; İngiltere,Rusya,Fransa’nın baskısı, Navarin’de Osm. Donanmasının yakılması,Ruslarla yapılan savaşın kaybedilmesi sonucunda imzalanan Edirne ant. İle 1829 yılında yunanlılara bağımsızlık verildi. İlk bağımsız olan millet Rumlardır.(Osm. Devletinden ayrılarak) Mısır ve Boğazlar sorunu; Mısır valisi Mehmet Ali paşa yunan isyanını bastırması karşılığında kendisine vaat edilen Mora ve Girit’i alamayınca oğlu İbrahim paşayı Osmanlının üzerine gönderdi.1831 Suriye ve Konya’da Osm. Yenildi. 2.Mahmut Ruslardan yardım isteri.Ruslar İstanbul’a geldi. Fransa ve İngiltere’nin araya girmesiyle Osm.-Mısır valisi arasında Kütahya ant. Yapıldı.Daha sonra yine savaşan iki tarafın arasına Avrupalı devletler girdi.Anlaşma yapılarak Mısır içişlerinde serbest hale geldi.Sonuç; Mısır meselesi bir iç sorun olmaktan çıkarak Avrupa sorunu oldu. Osmanlının kendi valisiyle baş edemez durumda olduğu görüldü.Osm. Ruslarla Hünkar İskelesi ant. Yaptı.1833 Osmanlıya saldırı olursa Rusya yardım edecek, Rusya’ya saldırı olursa Osm. Boğazları kapatacak.Böylece boğazlar sorunu ortaya çıktı.Rusya’nın boğazlarda hakim olmasını istemeyen İng. Fransa öncülüğünde bir konferans toplandı.1841 yılında Boğazlar Sözleşmesi yapıldı. Boğazlar Osm. Denetimine bırakıldı, barış zamanında savaş gemileri geçemeyecekti. Osmanlıda görünse de boğazlar uluslar arası bir sorun haline geldi. Paris Barış ant.; İng. Fr. Osm. Rusya, Piomento, Prusya,Avusturya arasında imzalandı.1856; Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılacak, Avrupa devletler hukukundan yararlanacak, Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altına alınacak, Karadeniz'de hiçbir devletin donanması bulunmayacak, Osmanlı Devleti ve Rusya aldıkları yerleri geri verecekti. Bu antlaşmayla Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne yönelik emelleri bir süre için engellendi. Rusya'nın Karadeniz'deki donanmasının yok edilmesi, Fransa ve İngiltere'nin Akdeniz’deki güvenliğini sağladı. Osmanlı Devleti, Avrupa devletlerinin garantisi altına girmekle topraklarını kendi gücü ile koruyamayacağını kabul ediyordu.